تحلیل وضعیت پرداخت یارانه‌ها در ایران با تأکید بر آسیب‌شناسیسیاست‌های دولت در راستای اصلاح نظام پرداخت یارانه‌ها

درچند دهه اخیر، پرداخت یارانه در قالب پرداخت مستقیم به بخشی از بهای کالاها و خدمات اساسی و نیز حامل‌های انرژی به‌منظور حمایت از اقشار آسیب‌پذیر، توزیع عادلانه درآمد، تثبیت قیمت‌ها و حمایت از تولید اعمال می‌شد، اما رشد جمعیت، گسترش کالاها و خدمات مشمول یارانه، افزایش مصرف و قاچاق آنها به‌دلیل بالابودن فاصله قیمت داخلی با قیمت خارجی کالاها موجب شد تا حجم پرداخت یارانه‌ها در کشور به‌شدت افزایش یابد. با توجه به این موضوع، محقق در رویارویی با چنین مسأله‌ای با بررسی و آسیب‌شناسی سیاست‌های دولت در راستای اصلاح نظام پرداخت یارانه‌ها از مطالعه تجربی خویش اینگونه نتیجه گرفت که با چنین شرایطی ناهماهنگی بین مجریان (دولت و مردم) به‌طور معناداری محسوس بوده، اهداف اجرای طرح (اصلاح ساختارهای اقتصادی، مدیریت مصرف انرژی و غیرانرژی و توزیع عادلانه درآمد) دارای ضعف‌های بنیانی است. زمان اجرای طرح نامناسب بوده است، چراکه با درنظرگرفتن ضعف‌های اقتصاد کلان و متغیرهای مرتبط با آن قادر به طراحی برنامه اصلاح ساختاری کوتاه‌مدت، میان‌مدت و بلندمدت نمی‌باشد و همچنین عوامل زمینه‌ساز در هاله‌ای از ابهام باقی مانده است. میزان آمادگی اقتصاد برای ایجاد مکانیزم تخصیص بهینه، کارا و سبد مصرف خانوار اندک و گاهی موجب اختلال مکانیزم قیمت‌ها شده است. مدیریت عملگرا و کمیت‌گرا و اعمال اصل نظارت‌پذیری برای ارتقاء میزان تحقق اهداف طرح هدفمندی یارانه‌ها مطلوب ارزیابی نمی‌شود، به ‌طوری‌که پیامدهای منفی اقتصادی اجرای طرح مزبور بر پیامدهای مثبت آن غالب گشته است.